دیجی کالا؛ تعدیل نیرو یا تعدیل امید؟
دیجی کالا در روز 13 شهریور در بیانیهای اعلام کرد که حدود 175 نفر از پرسنلش را تعدیل میکند. متاسفانه این روزها حال شرکتهای ایرانی خوب نیست و شاخصهای کلان اقتصادی تقریبا همگی در اتاق احیا و یا سیسییو بستری هستند. اوضاع استارتاپها و سرمایهگذاری بر آنها نیز از این موضوع مستثنی نیست و باید کمربندها را محکم بست.
چرا تعدیل حدود 7 درصد از سرمایه انسانی بزرگترین شرکتی که از دل جامعهی استارتاپی برآمده، نکتهای منفی است؟
در یک اقتصاد پویا که از قواعد بازار آزاد و رقابت کامل تبعیت کند، هم جذب و هم تعدیل نیروها امری آسان و پربسامد است. به عبارت بهتر، شرکتهای فراوانی به صورت روزمره دچار بحران جذب سرمایه، جنگ قیمتی، تغییر شرایط بازار و … شده و در نتیجه ناچار به اقداماتی از قبیل تعدیل نیرو میشوند. اما از سوی دیگر، با سیر دائم و پرحجم سرمایهگذاری، بنگاههای اقتصادی دیگر سر بر آورده و اقدام به تیمسازی و جذب سرمایه انسانی میکنند. لذا در کلیت اقتصاد، شاخص جذب/تعدیل نیرو یا همان نرخ بیکاری اوضاع خوبی خواهد داشت.
به عنوان مثال، بنا بر گزارش ادارهی آمار کار امریکا، میانگین ملی اشتغال در یک شرکت برابر با 4.6 سال است. همین شاخص برای جوانان بین 25 تا 34 سال برابر با 3.2 سال است. ولی در کشور ما همین شاخص برابر با حدودا ۱۲ سال است. این به خوبی تعادل نوین و قرن بیست و یکمی بازار کار را نشان میدهد: بر خلاف قدیم، یک نیروی جوان و تحصیلکرده، خودش علاقهمند نیست دیگر زیر بار قراردادهای بلندمدت کار رفته و پیشرفت شغلی خود را محدود به یک شرکت و یک موقعیت شغلی کند. از سوی دیگر، شرکتها هم حاضر نیستند چک سفید امضا به کارکنان داده و چابکی سازمان خود را قربانی قراردادهای کاریِ بلندمدت کنند. ولی این موضوع اشکالی در کلیت اقتصاد مملکت به وجود نمیآورد چون برای هر تعدیلی بیش از یک امکان جذب موجود است. کما اینکه نرخ بیکاری امریکا اکنون در سطح بسیار پایین 3.9 درصد قرار دارد.
نگرانی برای استارتاپها
به مثال دیجی کالا برگردیم: اگر حال اقتصاد کشور خوب بود، اگر هر روز شاهد تشکیل استارتاپهای جدید با تیمهای قوی و باانگیزه و کارویژههای جذاب بودیم، اگر حجم سرمایهگذاری جسورانه روز به روز در حال افزایش بود و … این تعدیل نیرو در دیجی کالا را میشد حتی به فال نیک گرفته و نشاندهنده چابکی این شرکت در پاسخ به تغییرات بازارِ خرده فروشی آنلاین دانست. اما در حالی که پارکینگهای غیر مولد سرمایه مانند سکه و ارز به جذابترین بخش اقتصاد تبدیل شدهاند و تورم با سرعتی باورنکردنی در حال افزایش است و مرکز پژوهشهای مجلس نرخ رشد اقتصاد را در سال جاری برای سناریوی خوشبینانه منفی نیم درصد براورد کرده است، قطعا خبر تعدیل نیرو در استارتاپها را باید با نگرانی دنبال کرد و آن را نشانه آغاز یک دورانِ رکود و ریاضت دانست. ریاضتی که راهکار آن دیگر از سطح حل مشکلات مدیریتی در دولت و تغییر وزرا و … فراتر رفته و تنها با تصمیمات بزرگ که منتهی به رفع فشارهای خارجی موجود بر کشور شود، مرتفع خواهد شد.