ارزش منصفانه بازار استارتاپ: توضیح این روش ارزش گذاری و حل مثال

همانگونه که در مطالب قبلی بلاگ گفتیم، ارزش منصفانه بازار برای یک دارایی یا کالا، قیمتی است که مورد توافق خریدار و فروشنده باشد با این شرط که طرفین معامله از تمام اطلاعات مربوط به آن آگاه هستند و از روی اجبار قصد خرید یا فروش ندارند. بر اساس این منطق، آیا ارزش منصفانه بازار استارتاپ می‌تواند سیگنالی از ارزش گذاری آن باشد؟

بسیاری از کالاها در بازار بر اساس ارزش منصفانه خود معامله می‌شوند. این مسئله بدان معنی است که خریدار حاضر به پرداخت مبلغی بیش از ارزش منصفانه و فروشنده حاضر به فروش با مبلغی کم‌تر از ارزش منصفانه نیست. با همین استدلال می‌توان بیان کرد که ارزش‌ گذاری یک استارتاپ برابر با مبلغی است که سرمایه‌گذار و استارتاپ بر سر آن به توافق می‌رسند.

از این روش ارزش گذاری می‌توان برای یافتن ارزش اکثر استارتاپ‌ها در مراحل مختلف استفاده کرد. البته به دلیل وجود اطلاعات بیش‌تر و قابل اتکاتر از استارتاپ‌‌های مراحل میانی و پایانی، دقت این روش برای ارزشگذاری این استارتاپ‌ها بیش‌تر است.

روش ارزش منصفانه بازار (Fair market value)

سرمایه­ گذاران خطرپذیر برای ارزش گذاری با این روش به مقایسه استارتاپ با شرکت­ های هم‌­رده و بررسی ارزش شرکت‌­های مشابه استارتاپ می پردازند. به عنوان مثال بهترین روش برای تخمین ارزش یک خودروی دست دوم، بررسی قیمت خودروهای مشابه با شرایط مشابه است.

بنابراین ارزش منصفانه یک استارتاپ نیز می ­تواند با روشی مشابه بدست آید.  زمانی که یک نفر قصد خرید / فروش خودرویی را دارد، معمولا یکی از اولین اقدامات وی بررسی و یافتن قیمت‌هایی است از خودرو مشابه خود در پلتفرم‌های آگهی دسته‌بندی شده، سایت‌های اینترنتی و آژانس‌های معاملاتی.

ارزش‌ گذاری استارتاپ‌ها می‌تواند مانند خرید و فروش املاک یا خودرو باشد. بدین معنا که ممکن است بر اساس برخی معاملات قبلی صورت گرفته میان سرمایه‌گذاران خطرپذیر و مؤسسین استارتاپ های مشابه بتوان به حدود ارزش گذاری استارتاپ مورد نظر دست یافت.

فلسفه این روش ارزش گذاری:

«نیازی به محاسبه دقیق ارزشگذاری نیست: اگر پیش‌تر بازار قیمتی را برای آن استارتاپ در نظر گرفته باشد.»

بطور تجربی یک استارتاپ برای اینکه بتواند جذب سرمایه موفقی داشته باشد، معمولا لازم است برای مذاکرات و ترغیب تزریق سرمایه، حداقل به ۱۰ سرمایه‌گذار مراجعه نماید. فرض کنید استارتاپ فرضی  تمیزیو در حوزه ارائه خدمات آنلاین در محل (نظافت، آرایشگری، تاسیسات، کارواش، خشکشویی و …) فعال است و پس از برگزاری جلسات متعدد با ۱۰ سرمایه‌گذار بالقوه نهایتا توانسته است ۳ نامه تعهدآور خرید سهام استارتاپ در افزایش سرمایه از ۳ سرمایه‌گذار دریافت کند.

ارزشگذاری‌های اعلام شده توسط این سه سرمایه‌گذار در نامه‌های ارسالی‌شان برابر با ۳۰ میلیارد تومان، ۲۷ میلیارد تومان و ۳۱ میلیارد تومان است. در صورتی که این استارتاپ برای جذب سرمایه به سرمایه‌گذار جدیدی مراجعه کند و این سرمایه‌گذار در رابطه با جزئیات نامه‌های دریافتی استارتاپ، اطلاعات کافی داشته باشد، می‌تواند روش ارزش منصفانه بازار را برای ارزش گذاری این استارتاپ بکار گیرد.

اگر فرض کنیم که هر سه پیشنهاد، منصفانه و به دور از تبانی باشد، می‌توان ادعا کرد که ارزش منصفانه بازار این استارتاپ در بازه ۲۷ الی ۳۱ میلیارد تومان است. به همین سادگی!

حدود ارزش گذاری استارتاپ های ایرانی در مراحل مختلف

در نقشه زیر که حاصل همکاری مشترک آکادمی چرخ و گروه ECM است، حدود ارزش استارتاپ‌های ایرانی در مراحل مختلف، سهام واگذاری و میزان سرمایه تزریقی آمده است.

برای دریافت نسخه کامل و با کیفیت نقشه سرمایه گذاران ایرانی کلیک کنید.

همانگونه که گفتیم مزیت این روش ارزش‌گذاری، عدم نیاز به بررسی جزئیات استارتاپ و محاسبات پیچیده است. به بیان بهتر می توان با بررسی نمونه‌های مشابه با استارتاپ از نظر مرحله توسعه، ارزش پیشنهادی و… و تخمینی از میانگین ارزش آن‌ها، حدود ارزش منصفانه استارتاپ را تعیین کرد.

از طرفی ممکن است به دلیل عدم وجود اطلاعات تاریخیِ کافی و یا عدم افشای اطلاعات مربوط به معاملات و همچنین نبود تقارن اطلاعاتی، یافتن ارزش منصفانه استارتاپ‌ها بسیار دشوار باشد. علاوه بر این، برای تعیین ارزش منصفانه باید استارتاپ‌هایی را یافت که مشابهت زیادی به استارتاپ مورد ارزش‌ گذاری داشته باشند.

از سوی دیگر ارزش گذاری‌های اعلامی تا قبل از امضای قرارداد بین طرفین قابل اتکا نیست. حتی در معاملات صورت گرفته، عدد ارزش گذاری تحت تاثیر بندها، حقوق و امتیازاتی‌ست که طرفین مطالبه کرده‌اند. پس گاهی میانگین عدد ارزشگذاری‌ای که مبنای معاملات صورت گرفته بر استارتاپ های مشابه است نیز  نمی تواند معیاری دقیق از ارزش واقعی استارتاپ‌ مدنظر ما باشد. بنابراین شاید بهتر است خروجی این روشِ سریع و ساده در کنار خروجی سایر روش های ارزشگذاری مبنای معاملات قرار گیرد.

اگر متمایل به یادگیری عمیق ارزشگذاری استارتاپ هستید، از دوره‌های آنلاین آکادمی چرخ دیدن کنید.

برای ارزش‌گذاری استارتاپ خود به مشاوره نیازمندید؟ با پر کردن فرم ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها، یک جلسه اولیه رایگان با تیم ارزشگذاری داشته باشید و با خدمات آکادمی چرخ برای ارزش‌گذاری استارتاپ آشنا شوید.