استارتاپ های اشتراک دوچرخه و اسکوتر برقی؛ برهم زنندگان بعدیِ صنعت حمل و نقل درون شهری
در مطلب موفق ترین استارتاپ های سفر ایرانی به معرفی 6 استارتاپ برتر بر اساس تعداد دانلود اپلیکیشن و و رشد نصب فعال اپلیکیشن و مهم‌تر از آن به دلایل رشد پایین نصب فعال اپلیکیشن های ایرانی در دسته سفر پرداختیم.
دسته سفر طبق دسته بندی کافه بازار شامل برنامه‌هایی است که برای سفرهای درون شهری و برون شهری استفاده می‌شوند. (تاکسی‌های آنلاین، برنامه‌های خرید بلیت و برنامه‌های مسیریابی)
در این مطلب قصد داریم اپلیکیشن استارتاپ های سفر را از نظر رشد تعامل، رشد Session، نرخ خرید کاربران، متوسط درآمد به ازای هر کاربر و… در سطح جهانی بررسی کنیم و همچنین به برهم زنندگان بعدی صنعت حمل و نقل درون شهری، واکنش بازیگران سنتی صنایع مرتبط با دسته سفر، روند حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر در این دسته در ایران و جهان و رویکرد جهانی برنامه‌های تاکسی آنلاین بپردازیم.
برای مطالعه نسخه کامل گزارش تحلیلی چرخ از رشد صنعت برنامه های موبایلی در ایران و جهان این گزارش را مطالعه کنید.
رشد تعامل کاربران با اپلیکیشن های استارتاپ های سفر در دیگر کشورها
سهم رزروهای جهانی صورت گرفته از طریق برنامه‌های دسته سفر از 12% در سال 2014، به 54% در سال 2016 رسیده است. در واقع سهم بازار آنلاین در صنعت سفر با سرعتی بسیار بالا رشد کرده و برهم‌زننده‌ی نظم موجود در بازار آفلاین بوده است.
در جدول زیر رشد مدت زمان تعامل کاربران با برنامه‌های دسته سفر از سال 2014 تا 2016 و در 4 کشور نمایش داده شده است.
رشد Sessionها در اپلیکیشن های استارتاپ های سفر
Session به عنوان شاخص نمایانگر تغییر و جهت‌گیری عادات کاربر به سمت استفاده از برنامه‌های موبایل در دریافت خدمات، رشد پنجاه درصدی را در سال 2018 نسبت به 2016 در برنامه‌های دسته سفر ثبت نموده است.
رشد مدت زمان سپری شده و تعداد Sessionها در این دسته از آن جهت قابل توجه است که بخشی از خدمات کلیدی قابل ارائه توسط برنامه‌های موبایل در این دسته مانند رزرو بلیت سفر، رزرو هتل و… خدماتی نیستند که کاربران به صورت روزمره آن‌ها را دریافت کنند.
روند رشد Session در برخی کشورها برای برنامه‌های دسته سفر در نمودار زیر آورده شده است.
استارتاپ های اشتراک دوچرخه و اسکوتر برقی؛ برهم زنندگان بعدیِ صنعت حمل و نقل درون شهری
بسیاری از برنامه‌های موبایل در دسته سفر مجموعه‌ای از راهکارهای جابه‌جایی میان دو نقطه را برای کاربر فراهم می‌کنند. این راهکارها بسته به ترجیح کاربر و فاکتورهایی مانند مسافت، هزینه و راحتی، طیفی گسترده از دوچرخه و اسکوتر، تاکسی‌های آنلاین تا اتوبوس، قطار و هواپیما و… را در بر می‌گیرد.
در میان گزینه‌های حمل و نقل درون شهریِ این طیف، تاکسی‌های آنلاین رشد نمایی در تعداد کاربران را در سال‌های قبل پشت سر گذاشته و در حال حاضر رشدی هر چند قابل توجه اما رو به کاهش دارند در حالیکه برنامه‌های سفر با دوچرخه و اسکوتر گوی را از تاکسی‌های آنلاین گرفته و در حال رشد نمایی تعداد کاربران خود هستند.
در سال 2018 رشد تعداد کاربران برای 5 برنامه برتر تاکسی‌های آنلاین در امریکا 25% و برای 5 برنامه برتر سفر با دوچرخه و اسکوتر برقی 530% بوده است.
این حوزه نه تنها برای کاربران بلکه برای رهبران جهانی بازار تاکسی آنلاین مانند Uber و Lyft و همچنین شرکت‌های خودروسازی مانند Ford جذاب بوده است. سال گذشته Lyft، شرکت اشتراک دوچرخه به اسم Motivate و Uber، شرکت دوچرخه برقی به اسم Jump را تملیک کردند.
در بازار اشتراک اسکوتر برقی که مهم‌ترین بازیگران آن استارتاپ‌های Bird و Lime می‌باشند، Uber اگر چه موفق به تملک Bird نشد اما سهامدار خرد استارتاپ Lime است. در این میان شرکت خودروسازی Ford نیز استارتاپ اسکوتر به اسم Spin را تملیک کرده است.
برای مطالعه نسخه کامل گزارش تحلیلی چرخ از رشد صنعت برنامه های موبایلی در ایران و جهان این گزارش را مطالعه کنید.
متوسط درآمد به ازای هر کاربر دسته سفر در جهان
طبق تحلیل‌های جهانی از هر 10 کاربر برنامه‌های دسته سفر، یک کاربر اقدام به خرید در طول دوره‌ای 6 ماهه می‌کند. متوسط درآمد این خرید به ازای هر کاربر نیز معادل با 29.42 دلار است. (این متوسط در دسته بازی معادل با 70.27 دلار و در دسته خرید 13.88 دلار است.)
نرخ خرید کاربران دسته سفر در جهان
نرخ خرید کاربران این دسته در گوشی‌های موبایل آیفون 13% و در گوشی‌های موبایل اندروید 8.5% و در گروه اول متوسط درآمد به ازای هر کاربر 60% بیشتر از گروه دوم است.
کاربران ارگانیک و غیر ارگانیک در دسته سفر
نکته قابل توجه دیگر احتمال 2.5 برابری رزرو توسط کاربران ارگانیک نسبت به غیر ارگانیک در بازه‌ای سه ماهه است. این آمار به توسعه دهندگان برنامه های ایرانی سنجه ای برای مقایسه‌ی عملکردِ کانال های بازاریابی خود با میانگین های جهانی می دهد.
تفاوت قابل توجه در احتمال رزرو و همچنین ارزش ایجاد شده توسط کاربران ارگانیک نسبت به غیر ارگانیک، اهمیت افزایش تعداد کمپین‌های طراحی شده بر اساس نتایج تحلیل داده‌ها و با هدف افزایش تعداد نصب برنامه توسط کاربران ارگانیک را خاطرنشان می‌کند.
واکنش بازیگران سنتی صنایع مرتبط با دسته سفر
رشد بسیار چشمگیر کاربران برنامه‌های آژانس‌های مسافرتی آنلاین[1] (مانند Expedia، Travelocity، Priceline، JustFly) و همچنین برنامه‌های آنلاین جستجو مربوط به سفرهای هوایی، هتل‌ها، خودروهای اجاره‌ای و… (مانند Hipmunk) نسبت به ارائه‌دهندگان مستقیم خدمات این دسته مانند آژانس‌های هواپیمایی سنتی منجر به واکنش بازیگران سنتی و افزودن امکانات متنوع به برنامه‌های این آژانس‌ها شده است.
این تلاشِ آژانس‌های هواپیمایی سنتی یا آفلاین در راستای بهبود تجربه سفر، تقویت ارتباط با مشتریان وفادار و امکان فروش دیگر محصولات مرتبط، افزایش 10 درصدی مدت زمان سپری شده در برنامه‌های این آژانس‌ها توسط هر کاربر گوشی موبایل اندروید در سال 2017 را به دنبال داشته است. در حالیکه این شاخص برای برنامه‌های آژانس‌های مسافرتی آنلاین تقریبا بدون تغییر بوده است.
در نمودار زیر رشد متوسط تعداد کاربران فعال ماهانه در 10 برنامه برتر این دسته در سطح جهانی برای دو گروه 1) برنامه‌های آژانس‌های مسافرتی آنلاین و برنامه‌های جستجوی آنلاین 2) برنامه‌های آژانس‌های هواپیمایی سنتی یا آفلاین نمایش داده شده است. (در این نمودار منظور از کاربر، کاربران گوشی‌های موبایل اندروید و آیفون می‌باشد.)
از سوی دیگر بسیاری از خطوط هواپیمایی بین‌المللی سرمایه گذاری‌هایی گزاف در زمینه برنامه‌های موبایل کرده‌اند. برنامه‌هایی که کارآمدترین کانال برای حفظ مشتریان خطوط هواپیمایی و بازسازی رابطه مستقیم با مشتریان است. رابطه‌ای که در سال‌های اخیر توسط تجمیع کنندگان آنلاین کمرنگ شده است.
این رابطه از این منظر برای برندهای خطوط هواپیمایی اهمیت دارد که فراهم کننده بهترین تجربه سفر برای مشتری در تمامی مراحل سفر؛ رزرو بلیت، دریافت اخبار مربوط به سفر در لحظه، سرگرمی حین سفر، پروموشن‌های پس از سفر و… خواهد بود. نکته قابل توجه نیز افزایش 55 درصدی متوسط تعداد کاربران فعال ماهانه در برنامه‌های سفر 5 خطوط هواپیمایی برتر در سطح جهانی و در سال 2018 نسبت به 2016 است.
هر چند تلاش خطوط هواپیمایی و آژانس‌های آفلاین قابل تحسین است اما همچنان این سؤال را مطرح می‌کند که آیا این تلاش برای کاهش شکاف فزاینده بین این بازیگران سنتی و استارتاپ های سفر کافی‌ست؟
روند حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر بر روی استارتاپ های سفر [2]
در کنار رشد چشمگیر اقبال کاربران به دسته سفر در سال‌های گذشته، رشد اقبال سرمایه گذاران به این دسته نیز قابل توجه است. حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر جهانی در استارتاپ‌های فعال این دسته در سال 2017 نسبت به 2016، رشد 63% را تجربه کرده و معادل با 31 میلیارد دلار بوده است.
به طور خاص در امریکا و در بازه زمانی 2012 الی 2015، رشد تعداد معاملات سرمایه گذاری خطر پذیر روی کسب و کارهای نوپای فعال در دسته سفر رشد 200% و حجم سرمایه تزریق شده به آن‌ها رشد 240% را تجربه کرده است. در سال 2016 نیز تعداد معاملات و حجم سرمایه گذاری روی این دسته در این کشور به ترتیب 152 معامله و 1652 میلیون دلار بوده است.
متأسفانه در حال حاضر با توجه به عمومی نبودن اطلاعات معاملات سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایرانی در تمامی دسته‌ها از جمله دسته‌هایی که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته‌اند، امکان مقایسه دقیق ایران با کشورهای مشابه از منظر حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر و تعداد معاملات وجود ندارد.
اما در مورد دسته ی خاص سفر؛ برآورد ما حاکی از آن است که در سال گذشته مجموع سرمایه گذاری صورت گرفته بر استارتاپ های این حوزه، حدود صد میلیارد تومان بوده است؛ این رقم شامل سرمایه گذاریِ مجدد سودِ تجمیعیِ برخی از فروشندگان آنلاین بلیت در کسب و کارهایشان نیز می شود.
رویکرد جهانی برنامه های موبایل تاکسی آنلاین در دسته سفر
برنامه‌های تاکسی آنلاین در مقیاس جهانی در حال گسترش فرصت‌های درآمدی خود و ورود به حوزه‌هایی مانند تحویل غذا، تحویل بسته، خدمات مالی و… هستند. برای مثال Uber به بازار تحویل غذا و بار و Grab و Go-Jek که همتای Uber در آسیای جنوب شرقی هستند، هر دو به بازار خدمات پرداخت وارد شده‌اند.
نکته قابل توجه دیگر در رابطه با برنامه‌های تاکسی آنلاین آسیایی مانند Grab در سنگاپور و Go-Jek در اندونزی دنباله‌روی از وی‌چت به عنوان موفق‌ترین نمونه برنامه جامع و ورود به بازارهایی از قبیل تحویل غذا، سرگرمی، پرداخت آنلاین، خدمات مالی و سلامت است.
جهت‌گیری برنامه‌های تاکسی آنلاین در دسته سفر به وی‌چت‌سازی برنامه‌های خود، احتمال موفقیت آن‌ها در تبدیل شدن به یک برنامه جامع به دلیل برخورداری از تعداد بسیار زیادی کاربر از طریق ارائه خدمتی اساسی و پر تکرار مانند سفر (تاکسی آنلاین) نسبت به دیگر برنامه‌هاست.
رویکرد برنامه های موبایل تاکسی آنلاینِ دسته سفر در ایران
با توجه به روند رشد رو به کاهش تعداد نصب برنامه‌های تاکسی آنلاین ایرانی، برای مثال تپسی (30% رشد) و اسنپ (20% رشد) در سال 97 نسبت به سال‌های گذشته و به تعادل رسیدن این بازار از جنبه ی جذب کاربر و حرکت تدریجی آن به سوی بلوغ، ورود به دیگر بازارها و توسعه ی افقی خدمات در یک رابط کاربری و با تجربه‌ای یکپارچه و مطلوب، فرصتی ارزشمند و البته تعیین کننده در سهم از بازار هر یک از این تاکسی‌های آنلاین در آینده خواهد بود.
برای مطالعه بیشتر در زمینه سوپراپ های ایرانی این مطلب را مطالعه کنید.
البته با توجه به تجربه ی ناموفق هر دو شرکت اسنپ و تپسی در ارائه ی سرویس های پریمیوم به مخاطبان (تحت عنوان اسنپ پلاس و تپسی پرو) بعید است در آینده ی نزدیک چنین اقدامی توسط این دو بازیگر اصلی بازار صورت بگیرد.
[1] بیشترین نفوذ خدمات آنلاین در دسته سفر متعلق به آژانس‌های مسافرتی آنلاین است. Priceline و Expedia به عنوان دو نمونه آژانس مسافرتی آنلاین، فروش سالانه‌ای بالغ بر 10 میلیارد دلار دارند.
[2] اطلاعات مربوط به تعداد و حجم سرمایه گذاری خطرپذیر بر استارتاپ‌های دسته سفر در مقیاس جهانی بدون در نظر گرفتن تاکسی‌های آنلاین است.
